АЛАНТА: ГІСТАРЫЧНЫ СЯДЗІБНЫ КОМПЛЕКС

Назва “Аланта” упершыню згадана ў гістарычных крыніцах у 1436 годзе (Owantha Pac- Pomarnackich). Вялікі князь Літоўскі Жыгімонт (па-литоўску Žigimantas), сын Кейстута (Kęstutis), землеўладанне ў мястэчку Аланта перадаў за верную службу магнату Крысціну Осціку (Kristinas Astikas), унуку князя Трайдена (Traidenis).

Пазней, больш як 200 гадоў, правы валодання належылі Радзівілам. Гандлявалі збожжам, з Рыгі прывозілі соль. Мясцовыя жыхары дзівіліся на медыка-хімічную лабараторыя, якую заснаваў Крыступас Радзівіл, и лічылі, што гэта вядзьмарства.
Аланта яшчэ больш расквітнела, калі маёнтак выкупіў польскі дваранін Тадэвуш Пац-Памарнацкі. Ён пачаў будаваць летнюю рэзідэнцыю. Гранітныя калоны морам дастаўлялі з Фінляндыі ў Клайпедскі порт, а адтуль у Аланту везлі на вазах, якія цягнулі валы. Калі рэзідэнцыю збудавалі, яна нагадвала італьянскую вілу. На чатырохпавярховай бакавой вежы падчас прыезда Паца-Памарнацкага падымалі сцяг.

Пан прыязджаў увясну, прывозіў цукеркі. Калі ад’язджаў восенню, ля плота пакідаў ужо непатрэбную вопратку. Аднак такія падарункі не выкуплялі жорсткасці ў адносінах гаспадара да работнікаў.

З агляднай пляцоўкі палацавай вежы гаспадар сачыў, ці не выносяць збожжа, схаваўшы ў нейкіх мяшочках за пазухай, яго прыгонныя. Але яны таксама былі не лыкам шытыя: прымудрыліся сыпаць панскае збожжа ў сваі палатняныя штаны, унутры якіх па ўсёй даўжыні былі загадзя прышытыя вузкія кішэні.

Паднявольныя сяляне выконвалi павiннасцi – паншчыну i аброк, працавалі нават у святыя дні. Пан вунь выганяў тых, хто не здолеў заплаціць непад’ёмныя плацяжы. У 1858 годзе прыгонныя пана Паца-Памарнацкага паскардзіліся біскупу Міколасу Валанчусу. У дасланым лісце (які захаваўся) паведамлялася аб тым, што ў сядзібе аглух ці застаўся без зубоў пасля збіцця не адзін сялянін, што б’юць нават цяжарных жанчын. Ніякай дапамогі прыгонныя не дачакаліся, а пан, выклікаўшы салдат, развёў іх па сялянскіх хатах.

Жорсткі і бязлітасны да прыгонных сялян, Памарнацкі адразу мяняўся, калі заходзіла гаворка пра мастацтва. Валодаючы некалькімі замежнымі мовамі, заўзяты вандроўнік і калекцыянер, ён прывозіў творы мастацтва, каштоўныя прадметы з розных краін. У сядзібе былі пакоі з інтэр’ерамі розных краін. Сцены ў гасцінай упрыгожвала калекцыя дэкаратыўных талерак з японскага фарфору. Гасціную, у яком стаяла скульптура самурая, усе называлі японскай, і прыслугоўвалі тут іншаземцы. Мясцовыя людзі вельмі дзівіліся, калі гаспадар стаў прывозіць у Аланту чарнаскурых слуг.

Папярэдні Першай Сусветнай вайны пан Памарнацкі здаў у арэнду сядзібу, у 14 вазоў склаў усе самае каштоўнае – і з’ехаў.

У савецкі перыяд (да аднаўлення незалежнасці Літвы) у сядзібе дзейнічаў сельскагаспадарчы тэхнікум, там жа жылі яго выкладчыкі і навучэнцы. У памяшканнях другога паверха ў 1874 годзе адкрылі бібліятэку. З правага боку цяпер музей-галерэя сядзібы Аланта.