СЯДЗІБА ЗЫПЛЯЙ

У 1807 годзе князь Юзэф Панятоўскі, маршал арміі Напалеона, атрымаў ад імператара ў падарунак землеўладанне ў Літве. Калі князь загінуў (ён патануў), новым уладальнікам стаў дваранін Януш Баркоўскі, ён у сутнасці і стварыў сядзібу.

Калі ўладальнікам быў Томаш Патоцкі (з 1891 года), у сядзібе загарэлася паравая машына… Замест згарэлых драўляных будынкаў былі пабудаваны новыя гаспадарчыя пабудовы з каменя і цэглы, да асноўнага дома сядзібы дадаліся масіўныя двухпавярховыя бакавыя карпусы, а ў парку пасадзілі экзатычныя дрэвы і хмызнякі. Графы Патоцкія не жылі ў сядзібе ўвесь год. Гаспадар прыязджаў часцей. Пані Патоцкая, якая толькі ў летні час была ў сядзібе з трыма дочкамі, даручыла кожнай прыглядаць за “сваёй” градкай. Аднак Пелагея, Ірэна і Канстанцыя, каб не палоць градкі, распрымудрылісь частаваць дачку садоўніка рознымі прысмакамі і дазвалялі пагуляць са сваім сабачкам, так яны хітрылі. Перад Калядамі юныя графіні для дзяцей тых, хто працаваў у сядзібе, шылі сукенкі, кашулі. Дарылі ў Сачэльнік. Графіня наведвала хворых, разам са служанкай янв везлі гасцінцы і лекі.

Пан Патоцкі, вывучыўшы літоўскую мову, не грэбаваў запытацца пра жыццё мясцовых людзей і імкнуўся дапамагчы, калі сталася бяда. Заснаваўшы гаспадарчае таварыства і прытулак для старых, ён аддаваў гэтай дзейнасці шмат сіл і часу. Граф меў зносіны з актыўнымі і творчымі людзьмі, і ў сядзібе вечарамі часта адбываліся літоўскія мерапрыемствы. У вольны час Патоцкі, схіліўшыся над пісьмовым сталом, пісаў п’есы, і ў Варшаве па яго сцэнарыю паставілі спектакль. Граф Томаш Патоцкі і памёр у Варшаве (1912 г.). Калі металічную труну вечарам прывезлі ў Зыпляй, сабраліся слугі і парабкі, дарогу ўпрэжке з чатырма конямі асвятляла полымя ад падпаленай у бочках смалы. Пасля развітання, якое адбылася на верандзе, графа пахавалі на сельскіх могілках Пяляняй. Графіня Патоцкая з’ехала ў Польшчу, калі пачалася вайна (Першая Сусветная).

У 1919 годзе ў Зыпляй перавялі семінарыю з Сейнаў. Праз два гады адкрылі сельскагаспадарчы тэхнікум, пазней – дзяржаўнае сельскагаспадарчае прадпрыемства – машынна-трактарную станцыю, кантору гаспадарчана аб’яднаньня – калгаса, дзейнічаў орган улады – выканаўчы камітэт. У цяперашні час у сядзібе працуе мастацкая галерэя, адбываюцца выставы і канцэрты.