ZESPÓŁ DWORSKI W WACE TROCKIEJ

ZESPÓŁ DWORSKI W WACE TROCKIEJ

Nazwę Waka w źródłach historycznych odnotowano już w 1375 r., w związku z przemarszem tędy wojsk krzyżackich. Grunty Waki przez długi czas przechodziły z rąk do rąk. W połowie XIX w. włości te nabył Jan Witold Emanuel Tyszkiewicz. Ród Tyszkiewiczów władał dworem przez prawie 100 lat.

Początkowo właściciele odwiedzali dwór wyłącznie latem. Gdy postanowili tu się przenieść, Włoch architekt Leandro Marconi zaprojektował wystawny dwór na wzór warszawskiej rezydencji królewskiej. Wnętrze dworu jaśniało przepychem – nie brakowało cennych obrazów, marmurowych kominków, kryształowych żyrandoli.

Gospodarz dworu rozwiązywał wszystkie kwestie związane ze dworem: dbał o sprawy rodziny, urządzał polowania i przyjęcia, organizował nawet zakup strojów i kapeluszy dla swojej pięknej żony Izabeli Tyszkiewiczowej. W salonie miał on własny fotel, siedząc w którym lubił czytać gazetę. Nikt nie mógł mu wtedy przeszkadzać. Gospodyni dworu w sezonie zimowym ciągle robiła na drutach: szaliki, rękawice, czapki, skarpety. Wręczała to jako prezent na Boże Narodzenie pracownikom pałacu, którzy ustawiali się w kolejce według hierarchii. Częstowała kieliszkiem wódki, a dzieciom rozdawała cukierki, Za to miejscowi wyjątkowo szanowali hrabinę. Ze względu na jej urodę i religijność, nazywali nawet „Monstrancją”.

Do podwładnych i gości Tyszkiewiczowie zwracali się po francusku, ze sobą rozmawiali po polsku. Urządziwszy się wygodnie, mieszkańcy dworu używali życia. Śniadania jadali w swoich pokojach. Do godziny 12 chodzili po domu w szlafrokach. Po południu wyciągali eleganckie stroje. Obiad podawany codziennie o godzinie 15 jadali wystrojeni. Hrabina z wieczora uzgadniała menu z gospodyniami. Na obiad zawsze przyrządzano sześć dań. W oczekiwaniu na gości pokojówki w rogach pokoi sypały igły świerka, w kominkach paliły drewno z drzewa cynamonowego, żeby w rzadko wietrzonych pomieszczeniach unosił się przyjemniejszy zapach.

Po śmierci hrabiego w 1892 r. pałac w Wace Trockiej odziedziczył jego młodszy syn Jan Józef. Sprowadzony przez niego architekt krajobrazów E. André przekształcił park. Znalazły się w nim przeznaczone dla dam i panów kamienne wanny, umieszczone w kaskadach na stoku. Innego dziedzica Jana Michała Tyszkiewicza spotkał tragiczny los. W dniu swoich 43-cich urodzin śpiesząc do domu, zginął on w katastrofie samolotu. Po upływie kilku miesięcy hrabina z dziećmi wyjechała na Zachód.

Pałac pozostawiony bez gospodarza niszczał. W 1945 r. pałac został willą Rady Ministrów. Później − Filią w Wace Instytutu Rolnictwa w Datnowie. W 2014 r. założono tu placówkę publiczną – Zespół dworski w Wace Trockiej.

- PAŁAC GŁÓWNY
Pałac w Wace Trockiej zbudowano w XIX w. Sprowadzony przez hrabiów Tyszkiewiczów architekt włoskiego pochodzenia Leandro Ludwik Marconi zaprojektował go na wzór warszawskiej rezydencji królewskiej. Dwukondygnacyjny pałac zdobiło osiem rzeźb. Wrażenie wzniosłości tworzył przedpokój oparty na czterech kolumnach. Nad nim – tarcza z gipsu z herbem rodu Tyszkiewiczów – Leliwa.
- Oficyna zespołu dworskiego w Wace Trockiej
Jedną z najstarszych budowli dworskich w Wace Trockiej jest oficyna. Budynek jednokondygnacyjny z piwnicą i poddaszem, zbudowany w końcu XIX w. W oficynie dworu w Wace Trockiej kwaterowano starych służących dworu, którzy już skończyli służbę. Po wojnie w tym budynku działała szkoła.
- Dom zarządcy
Zarządca w Wace Trockiej był wyjątkowo szanowany przez gospodarzy i miał wyjątkowe warunki. Zbudowano dla niego osobny dom mieszkalny. Parterowy drewniany budynek stoi na murowanym fundamencie. Budowla z daleko wyróżniała się otwartym wspartym na 4 drewnianych kolumnach przedsionkiem oraz trójkątnym frontonikiem.
- Czworaki
Długość czworaków, budynku przeznaczonego dla służby dworskiej, dorównywała samemu pałacowi. Liczono, że wynosiła ona nawet 15 sążni. Parterowy budynek wyposażono wyjątkowo skromnie. Zaplanowano tu 18 całkowicie jednakowych pokojów. W nich wraz z rodzinami zakwaterowano pracowników dworu.
- Wieża
- Trakai, Lietuva
9-metrowa wieża ciśnień w zespole dworskim w Wace Trockiej powstała tuż przy pałacu.
- Kuchnia-pralnia posiadłości w Wace Trockiej
Budynek kuchni w księgach inwentaryzacyjnych dworu opisano jeszcze w 1875 roku. Część centralna kuchni była piętrowa, budynek miał poddasze i piwnicę. Wewnątrz wykonana dla kucharek kuchnia w stylu angielskim miała nawet 16 miejsc do gotowania. Podczas przyrządzania potraw prawie wszystkie wykorzystywano. Co dzień na obiad gospodarzom należało przyrządzić nie mniej niż 6 różnych dań. Żeby…
- Kuźnia
Dworska kuźnia jest urządzona wyjątkowo kompaktowo. Ściany kuźni są wymurowane z kamieni polnych i cegieł. W niezajmującym dużo miejsca budynku pracował kowal dworski. Kuto tu podkowy, naprawiano sprzęty gospodarcze, w wolnym czasie zajmowano się kowalstwem ozdobnym.
- Lodownia
Lodownia dworska pełniąca funkcje lodówki w Wace Trockiej była wykonana w budynku o owalnym kształcie. Pochyły dach lodowni przypominał stożek. Do lodowni pracownicy dworu zimą przywozili bryły lodu z zamarzniętych zbiorników wodnych. W ten sposób latem chłodzono artykuły spożywcze.
- Obora
Odrębne dwa drewniane budynki stajni – obór zbudowano dla zwierząt gospodarskich dworu. Trzymano w nich robocze konie dworskie. Obok nich – bydło, świnie, kury.
- Stajnie
W budynku o wykruszonych ścianach, w którym obecnie działa apteka, w czasach Tyszkiewiczów mieściły się stajnie. Kształtem budynek przypomina odciętą podkowę. Murowane stajnie o cechach neobarokowych były pokryte wysokim łamanym dachem mansardowym. Słynący z miłości do koni hrabia zbudował tu krytą ujeżdżalnię oraz nawet osobny dziedziniec na karety. W tych stajniach trzymano wyłącznie konie rzadkich…
- Stodoła
Stodoła – bodajże najdłuższy budynek dworski na terenie posiadłości w Wace Trockiej. Długość drewnianego budynku z murowanymi słupami wynosiła nawet 31 sążni. Stodoła załadowana była różnorodnym zbożem. Nieopodal wykonano murowany budynek ujeżdżalni i oborę.
- Kaplica-mauzoleum
Neogotycka kaplica została zbudowana na krańcu posiadłości. Jej fronton zdobią cztery rzeźby świętych. Wewnątrz na podłodze z różnokolorowych elementów mozaiki ułożono ogromny herb rodu Tyszkiewiczów. Ołtarz w czasach tyszkiewiczowskich wykonali włoscy mistrzowie. W 1863 roku podczas inwentaryzacji dworu z dachu kaplicy musiano zdjąć krzyż, przedmioty sakralne ukryć, a sekretarza obdarować paroma butelkami wódki wyprodukowanej w…
- Łaźnia – pralnia
Jeszcze we wczesnych czasach istnienia Waki Trockiej we dworze działała biała łaźnia, w której kąpała się wyłącznie tak zwana „biała” rodzina dworska. Łaźnia jest podzielona na trzy części. Pomieszczenia ogrzewał murowany piec kopułkowy. Z zewnątrz piec był kryty wiórami, wnętrze wykładane kamieniem. Światło dzienne trafiało do łaźni przez jedno jedyne szklane okno.
- Spichrz
Spichrz dworu w Wace zbudowano około 1863 roku. Piętrowy spichrz jest umieszczony na 10 drewnianych kolumnach. Miał on dwie galerie. Pod spichrzem na planie prostokąta znajdują się trzy piwnice. W spichrzu przechowywano najróżniejsze narzędzia używane w gospodarstwie.
- Domki stróża (południowy)
Po otoczeniu płotem całej posiadłości, do pilnowania bram zatrudniano stróżów. Nazywano ich również „szwajcarami”. Przy bramach zbudowano dla stróżów dwa domki. Po stronie południowej gości witał stróż zamieszkały w kolorowym domku. Brama ta była głównym wejściem do dworu. Kolejny posterunek stróża znajdował się przy bramie zachodniej. Stąd stróż obserwował aleję parku wiodącą w kierunku pałacu.
- Bramy (południowa)
Po otoczeniu całej posiadłości płotem, można się było dostać do dworu przez trzy bramy: południową, północną i zachodnią. Po południowej stronie wykonano główną bramę, która się zachowała do dziś dnia. Reprezentuje ona styl pseudogotycki – wschodni. Wysokość bramy wynosi 4 metry. Ma ona trzy arki ozdobione wieżyczkami. Brama zachodnia otwierała drogę do alei parku prowadzącej…
- Domki stróża (zachodni)
Po otoczeniu płotem całej posiadłości, do pilnowania bram zatrudniano stróżów. Nazywano ich również „szwajcarami”. Przy bramach zbudowano dla stróżów dwa domki. Po stronie południowej gości witał stróż zamieszkały w kolorowym domku. Brama ta była głównym wejściem do dworu. Kolejny posterunek stróża znajdował się przy bramie zachodniej. Stąd stróż obserwował aleję parku wiodącą w kierunku pałacu.
- Bramy (zachodnia)
Po otoczeniu całej posiadłości płotem, można się było dostać do dworu przez trzy bramy: południową, północną i zachodnią. Po południowej stronie wykonano główną bramę, która się zachowała do dziś dnia. Reprezentuje ona styl pseudogotycki – wschodni. Wysokość bramy wynosi 4 metry. Ma ona trzy arki ozdobione wieżyczkami. Brama zachodnia otwierała drogę do alei parku prowadzącej…
- Bramy (północna)
Po otoczeniu całej posiadłości płotem, można się było dostać do dworu przez trzy bramy: południową, północną i zachodnią. Po południowej stronie wykonano główną bramę, która się zachowała do dziś dnia. Reprezentuje ona styl pseudogotycki – wschodni. Wysokość bramy wynosi 4 metry. Ma ona trzy arki ozdobione wieżyczkami. Brama zachodnia otwierała drogę do alei parku prowadzącej…
- Płot posiadłości dworskiej
Całą posiadłość dworską przed obcymi chronił murowany płot. Został on zbudowany w czasach tyszkiewiczowskich. Murowane kolumny płotu mają wysokość nawet trzy metry. Między nimi – o połowę niższa ściana z cegieł i kamienia. Nad nią wykonano ozdobny metalowy płotek z ornamentami.
- Park
- Žalioji a., Vilnius 02232, Lietuva
Park w Wace Trockiej został założony z inicjatywy hrabiego Tyszkiewicza. Znajdowała się w nim pasieka, ogrody drzew owocowych, wykopano trzy stawy do zarybienia. Jan Józef, młodszy syn hrabiego, który odziedziczył dwór w Wace Trockiej w 1892 r., dokonał zmian w parku. Prace zlecił słynnemu architektowi krajobrazu André. Zaprojektował on w zakolu Waki tarasy widokowe, urządził…