ZESPÓŁ DWORSKI WE FREDZIE GÓRNEJ

Freda, położona niedaleko Kowna, w źródłach historycznych była wzmiankowana od początku XV wieku. W 1799 roku przypominającą wieś Fredę z drewnianymi zabudowaniami, nabył za 76 tysięcy dukatów holenderskich żmudzki ziemianin Józef Godlewski. Dwudziestosześcioletni nowy właściciel nie miał ukończonego gimnazjum. Jednakże wykorzystując różne zawirowania polityczne, nie stroniąc od oszustw szybko zebrał majątek.
Godlewski zbudował dwór we Fredzie jako podmiejską rezydencję. W zespole dworskim stanęły pałac zdobiony kolumnami, dwie oficyny, dom gościnny, czworaki, stajnia, oranżeria, inne budowle, oraz urządzono park ze stawami. Jeden staw został ukształtowany w kształcie litery „J”, drugi – w kształcie litery „G”, trzeci był okrągły jak kropka. W ten sposób Godlewski uwiecznił swoje inicjały. Niedaleko jednego stawu zbudował drewniany dworek. W nim trzymano najpiękniejsze chłopki pańszczyźniane z jego włości.
Korzystający z domku dla kochanków ziemianin może nie szukałby żony, gdyby nie dawny kolega ze studiów pracujący we dworze jako ekonom. Zaczął on ze stanowczością swatać bogacza, który już skończył 64 lata. Wypatrzył o 45 lat młodszą dziewczynę. Po wyprawieniu wesela plotki nie ustały. Na weselu również nie obeszło się bez przygód. Tuż po wysłuchaniu życzeń pan młody zniknął z przyjęcia. Jednakże namówiony przez ekonoma wrócił w najpiękniejszej karecie na przyjęcie weselne i przywiózł do domu swoją młodą żonę. Nie mieli dzieci, ale razem żyli aż do śmierci J. Godlewskiego.
Gdy ziemianin zmarł, jego trumnę odprowadzano z Fredy do kościoła w Godlewie, drogę oświetlano świecami z żywicy. Trumnę wmurowano w prawej wieży kościoła.
Po śmierci ziemianina, dwór został wywłaszczony pod budowę twierdzy kowieńskiej. Wdowa otrzymała rekompensatę i przeniosła się do Kowna. Na terenie zespołu dworskiego zbudowano magazyny artyleryjskie, powstała cerkiew, stajnia, miejsce do odbywania kary i łaźnia dla żołnierzy.
W 1918 roku we Fredzie Górnej postanowiono urządzić Rezydencję Prezydencką. Na remont pałacu zatwierdzono kosztorys w wysokości 20000 złotych.
Później we Fredzie założono Szkołę Sadownictwa i Ogrodnictwa, oraz Ogród Botaniczny.

  • Parterowy budynek oranżerii przypomina wydłużony prostokąt. Nad jednospadowym dachem oranżerii wznosi się wysoki komin. Pomieszczenia oranżerii były ogrzewane w okresach chłodniejszych, aby mogły w nich zielenić się i rosnąć zarówno litewskie, jak i egzotyczne rośliny. Architektura ani wystrój oranżerii zbudowanej przez J. Godlewskiego nie wyróżniają się. Budynek zbudowano w ten sposób, aby mógł pełnić swoją…
  • Pałac zbudowany przez Józefa Godlewskiego wyróżniał się swoim wdziękiem spośród wszystkich budynków zespołu dworskiego. Ziemianin wybrał pod pałac najwyższe miejsce w majątku. Pałac zdobił portyk o czterech kolumnach. Na piętrze nad wejściem umieszczono balkonik. Rozciągał się stąd piękny widok na park, grała tu orkiestra dworska. Właściciel, będący koneserem muzyki, ozdobił ściany i sufity salonu namalowanymi…
  • W zespole dworskim we Fredzie Górnej J. Godlewski zbudował dwie oficyny. Mieszkały w nich osoby służące panu. Służba mogła mieszkać wraz ze swoimi rodzinami. Jednakże Godlewski wśród służby najbardziej cenił swojego ekonoma, byłego kolegę ze studiów. Ekonom nie tylko zajmował się sprawami gospodarczymi dworu, lecz również pomagał w sprawach osobistych. Tylko dzięki niemu ziemianin nie…
  • Ziemianin Józef Godlewski, mieszkający w pałacu we Fredzie Górnej, w części północnej obszaru dworskiego zbudował dom przeznaczony dla gości. W budynku w kształcie litery L urządzono kilka pokoi dla gości zaproszonych na dłuższy pobyt. Pod budynkiem znajdowała się piwnica na wino. Budynek zmienił się, gdy podczas budowy twierdzy kowieńskiej dom dla gości wraz z innymi…
  • Ziemianin Józef Godlewski, mieszkający w pałacu we Fredzie Górnej, zapewniał mieszkania również robotnikom. Na obszarze dworskim powstały trzy prostokątne czworaki. Wszystkie byłe parterowe. W czworakach urządzono jedno-, dwupokojowe mieszkania. Do każdego mieszkania prowadziły oddzielne drzwi. Wielkości mieszkania otrzymanego przez robotnika najczęściej zależała od wielkości jego rodziny i od sympatii właściciela.
  • Stajnię w zespole dworskim we Fredzie Górnej zbudowano na pocz. XIX w. Parterowy podłużny budynek przeznaczono nie tylko dla rumaków lub koni roboczych. Oddzielne pomieszczenie urządzono dla karet i powozów, wykorzystywanych przez właściciela. Tutaj trzymano bryczki, powozy, w rogach leżały koła od karet, siodła dla koni. Do pomieszczeń prowadziły szeroka dwuskrzydłowa brama prosto z ulicy.
  • Właściciel dworu we Fredzie Górnej Józef Godlewski urządził oddzielne pomieszczenia wypoczynkowe w pawilonie zbudowanym w środku parku. Kwadratowy budynek wyrósł na wysepce usypanej na stawie w kształcie litery „G”. Pawilon obsadzono drzewami. Pod całym niewielkim budynkiem założono piwnicę, przystosowaną do przechowywania wina. Z powodu odpowiedniej temperatury obok wina gospodynie często trzymały również inne artykuły spożywcze.…
  • Cerkiew św. Sergiusza z Radoneża zbudowano w 1891 roku, gdy dwór został wywłaszczony przez władzę rosyjską. W tym miejscu założono twierdzę kowieńską. Zarządcy twierdzy uznali, że aby zadbać o duszpasterstwo wojskowych potrzebna jest cerkiew. Cerkiew we Fredzie Górnej w stylu pseudo-bizantyńskim podlegała cerkwi w Kownie. Dom modlitwy mieścił około 200 osób. Najczęściej jego użytkownikami byli…
  • Gdy dworem we Fredzie Górnej władał ziemianin Józef Godlewski, w II połowie XIX wieku budynki gospodarcze zaczęły się rozszerzać. Na brzegu stawu w kształcie litery G zbudowano drugą stajnię dworską. Jeden obok drugiego powstały dwa przestrzenne podłużne budynki. Połączone były murowanym ogrodzeniem. W części północnej ogrodzenia wstawiono szeroką bramę. Między budynkami za ogrodzeniem ukształtowano podłużny…
  • Dom znajdujący się na zachodnim obrzeżu obszaru dworskiego we Fredzie Górnej zbudowano w 1890 roku. W domu otoczonym z kilku stron sadem mieszkali wojskowi. W 1920 roku w znajdującym się w pięknym miejscu domu założono plebanię. Później ponownie domowi przywrócono pierwotne funkcje, zamieszkali w nim ludzie.
  • Po założeniu twierdzy kowieńskiej na miejscu dworu we Fredzie Górnej, na obrzeżach obszaru dworskiego za sadem urządzono niemałą piwnicę. Strop i boki piwnicy były usypane ziemią. Z czasem piwnica obrosła darnią, co jeszcze bardziej chroniło przed zmianami temperatur. W piwnicy przechowywano różne warzywa, które trafiały na stół wojskowych.
  • Brama budowana po otworzeniu ogrodu botanicznego w dworze Fredy Górnej. Takim sposobem chciało się kontrolować przepływ gości. Brama powstała około 1925 roku na zachód od pałacu. Obok bramy dla kas biletowych i strażnika. Siedział bliżej bramki przeznaczonych dla pieszych. Każdego przybywającego ostrzegał, aby prowadził siebie odpowiedzialnie. Obok większa brama była przeznaczona do pojazdów.
  • Park na obszarze dworskim we Fredzie Górnej zaczął kształtować ziemianin Józef Godlewski. Robotnicy otrzymali polecenie wykopać dwa stawy, których kształt przypominał jego inicjały. Jeden staw był w kształcie litery „J” – jak pierwsza litera imienia, a drugi w kształcie litery „G” – jak pierwsza litera nazwiska. W parku i na obszarze dworskim było mnóstwo symboli…

Lietuvos Dvarai : Lista dworów
Savivaldybė : Kauno m. sav.
Adresas : Ž. E. Žilibero g. 6, 46324, Kaunas
El. paštas : bs@vdu.lt
Daugiau informacijos : http://botanika.vdu.lt
Comments