Dziedzictwo kultury szlacheckiej przyciąga odwiedzających do rejonu szakiskiego

Jeszcze całkiem niedawno podróżujący po Suwalszczyźnie napotykali związane z bogatą kulturą dworską, jednak opuszczone i częściowo zrujnowane zespoły dworskie. Jednak na przestrzeni ostatnich kilku lat niektóre z nich wyremontowano i obecnie przeżywają one prawdziwy renesans. Oto rejon szakiski, położony na lewym brzegu Niemna, otworzył dla społeczeństwa nawet trzy unikalne dwory, których rozkwit przypadał na wiek XIX w.

Reprezentujące nurty klasycyzmu, neoklasycyzmu zespoły dworskie z Giełgudyszek, Zypliai i Kidul odrodziły się nie tylko jako atrakcyjne obiekty turystyczne, lecz również stały się swoistymi oazami kultury, miejscami gromadzenia lokalnych społeczności. Lepiej poznać kulturę dworską Litwy można tu poprzez różnorodne programy edukacyjne, teatralizowane wycieczki albo nawet naukę tańców dworskich.

Zespół dworski w Giełgudyszkach - jeden z najoryginalniejszych

Niewielkie miasteczko Giełgudyszki, położone na malowniczym brzegu Niemna, słynie z jednego z największych i najoryginalniejszych zespołów dworskich na Litwie. Odrestaurowany w ciągu kilku lat zespół dworski w Giełgudyszkach, który zachował wyjątkową aurę, zwrócił uwagę również twórców filmowych – tu filmowano niektóre sceny legendarnego filmu “Tadas Blinda”.

Pałac w Giełgudyszkach w latach 1842–1846 budował pruski baron Gustaw Keudell, z kolei w 1900 r. został on jeszcze bardziej wypielęgnowany i rozbudowany przez rodzinę szlachecką Komarów. Ostatni nie szczędzili pieniędzy na zespół dworski: dom ogrzewały piece i kominki wykonane ze zdobionych kafli, na ścianach znajdowały się dzieła malarskie, a z sufitów zwisały kryształowe żyrandole. Komarowie wprowadzili we dworze nowości uchodzące w tym okresie za cuda – wodociąg, kanalizację, telefon, prąd elektryczny i nawet windę.

Chlubą zespołu dworskiego w Giełgudyszkach jest park zajmujący powierzchnię nawet 118 hektarów, zlewający się ze zboczami Niemna. Na zwanym gwiazdą placu w parku dawniej odbywały się zarówno uczty polującej szlachty, jak i wykonywanie kar – słynący z surowości pan Komar właśnie tu poddawał chłoście nieposłusznych najemników. Obecnie we dworze w Giełgudyszkach odbywają się festiwale, wystawy i koncerty. Odwiedzającym pragnącym lepiej poznać XIX-wieczną kulturę szlachecką oferuje się wycieczki poznawcze, teatralizowane i nawet wielkopański poczęstunek.

Lubiany przez artystów zespół dworski w Zypliai

W odróżnieniu od zespołu dworskiego w Giełgudyszkach, zespół w Zypliai jest stosunkowo młody. Stary zespół dworski w Zypliai, znajdujący się nieopodal Szaków, w 1807 r. cesarz Napoleon podarował jednemu ze swoich marszałków – księciu Józefowi Poniatowskiemu. Gdy ten się utopił, posiadłość dworską nabył Jan Bartkowski – jako pierwszy zbudował tu dość skromny parterowy klasycystyczny pałac.

Zespół dworski w Zypliai uzyskał obecny wygląd w 1901 r. za panowania hrabiego Tomasza Potockiego. On to właśnie po obu stronach pałacu dobudował piętrowe skrzydła, uporządkował oraz powiększył park dworski, w którym rosły nie tylko lokalne, lecz również różnorodne egzotyczne drzewa i krzewy. W czasach Potockich zespół dworski był lubianym przez arystokrację i artystów miejscem spotkań – również sam hrabia spędzał czas na pisaniu utworów dramatycznych.

Nic więc dziwnego, że zespół dworski w Zypliai do dziś zachował “artystyczną” aurę. W dawnych stajniach dworskich powstała galeria sztuki – są tu stale organizowane wystawy, różnorodne przedsięwzięcia, co roku odbywają się koncerty Festiwalu Muzycznego w Pożajściu. Restauracja mieszcząca się w odrestaurowanej dawnej kuchni dworu w Zypliai oferuje do skosztowania dania z czasów szlacheckich.

W zespole dworskim w Kidulach - tańce i poczęstunek

Położony po drugiej stronie Niemna od Jurborka, dość skromnie wyglądający zespół dworski w Kudulach ma niezmiernie bogatą historię. Dwór znany do XVI w. należał niegdyś do podskarbiego WKL Kryspina Kirszensteina, a w 1806 r. zatrzymywał się w nim nawet król Fryderyk Wilhelm III Pruski.  Ostatni gościł tu w ramach przygotowań do podpisania w Tylży umowy po pokonaniu go przez cesarza Francji Napoleona.

W 1837 r. zespół dworski w Kidulach za zasługi wojskowe został podarowany baronowi Janowi von Offenbergowi – w jego czasach dwór dobrze prosperował i był przez okoliczną ludność zwany zamkiem. Lubiący ogrodnictwo Offenberg nie tylko przebudował pałac, lecz również uporządkował park – latem kwitły tu róże, a ścieżki parku zdobiły żywopłoty z hortensji i jaśminu.

Obecnie zespół dworski w Kidulach jest przystosowany do celów turystycznych i działalności społecznej. Można tu nie tylko zapoznać się z historią dworu, lecz również pouczyć XIX-wiecznych tańców dworskich, delektować się pochodzącymi z tej epoki potrawami szlacheckimi i nawet litewskimi winami.