ZESPÓŁ KLASZTORNY KAMEDUŁÓW W POŻAJŚCIU

Na półwyspie Morza Kowieńskiego w XVII wieku rozpoczęto budowę klasztoru kamedułów w Pożajściu. Miejsce na klasztor wybrał i sfinansował budowę kanclerz Wielkiego Księstwa Litewskiego Krzysztof Zygmunt Pac. Wraz z rodziną został również tutaj pochowany. Klasztor przeznaczony dla wąskiego kręgu wierzących, kosztował osiem milionów złotych. Rozeszły się plotki, że K. Z. Pac próbuje odkupić winę za zgwałcenie młodej dziewczyny w tych stronach. Inni zgadywali, że magnat próbuje przepędzić diabły, które upodobały górę w Pożajściu. Sam pomysłodawca klasztoru skierował całą uwagę na poszukiwanie pracowników. Do budowy klasztoru zaprosił architektów z Włoch. Z zagranicy przybyli malarz i rzeźbiarz, którzy udekorowali Święte Wrota, kościół i zakrystię. Fundator klasztoru dokładnie również pilnował rachunków. Prowadząc negocjacje i szukając, gdzie można taniej kupić materiały budowlane, napisał nie jeden list. W sprawie materiałów budowlanych pośredniczyli też zakonnicy. Dzięki staraniom głównego w Polsce i na Litwie klasztoru kamedułów, położonego niedaleko kamieniołomów marmuru pod Krakowem, w Pożajściu nie zabrakło marmuru. Czerwonym i czarnym marmurem wyłożono ściany, obramowanie drzwi, balkony oraz podłogi. Włoscy architekci Giovanni Frediani, bracia Carlo i Pietro Puttini tworzyli kompozycję klasztoru na podstawie herbu kamedułów – dwa gołębie pijące z jednego kielicha. Gołębie zostały zastąpione przez dwa przylegające ogrody, a kielich – środkową część terenów wraz z aleją. Plac przed kościołem oddzielał kościół, północne i środkowe skrzydła z zamkniętymi dziedzińcami od cel zakonników – pustelników – eremu. Do placu przed kościołem prowadziły trzy pary wrót.
W ozdobionym klasztorze zamieszkali zakonnicy o surowej ascetycznej regule. Kameduli byli zobowiązani mieszkać w celach, codziennie wykonywać prace fizyczne, nie rozmawiać między sobą. Miejscowi mieszkańcy opowiadali, że żyjący w ciszy zakonnicy, gdy spotykali się, jeden drugiemu szeptał „Pamiętaj, że umrzesz.” Sami spali w trumnach ustawionych w celach, pod głowę wkładając cegłę. Zdziwienie również wywoływało żywienie zakonników. Mięsa nie jadali, jednakże na stół obiadowy trafiały żółwie, wyhodowane w studniach na placu przed kościołem. W XIX wieku klasztor został zdewastowany przez żołnierzy armii napoleońskiej. Po powstaniu listopadowym majątek został skonfiskowany i przekazany ortodoksom. W okresie międzywojennym w klasztorze zamieszkały siostry z konwentu św. Kazimierza. Po II wojnie światowej działał tutaj dom opieki i szpital. Po odzyskaniu niepodległości klasztor zwrócono siostrom z konwentu św. Kazimierza.

  • Wśród wszystkich budowli klasztoru kamedułów w Pożajściu swoją wielkością i architekturą wyróżniał się kościół. Jego kamień węgielny został poświęcony w 1667 roku. Kościół zaprojektował włoski architekt  Giovanni Battista Frediani. Środkowa część kościoła była sześciokątna, łącząca cztery pomieszczenia kościelne. Do niej przylegały dwie wieże o wysokości 32 metrów. Do namalowania fresków i wykonania stiuków zaproszono mistrzów…
  • Północny dom klasztorny zbudowano w XVII w. W nim urządzono mały i duży refektarz. Ten ostatni – to chyba najbardziej luksusowe pomieszczenie w całym domu. Ściany refektarza zdobiły panele wycięte ze złota, sklepienie – freski. Refektarze, gdzie zakonnicy zbierali się na obiad bądź kolację, były jedną z rzadkich miejsce, gdzie kameduli, szerzący życie pustelnicze, widzieli…
  • W południowym domu klasztornym urządzono cele zakonne. W nich zakonnicy spędzali czas w samotności i ciszy. W części pomieszczeń założono szpital i aptekę. Oddzielne pomieszczenie przeznaczono na karcer. Do niego trafiali zakonnicy, którzy złamali regułę klasztorną. W XIX wieku w Pożajściu zamieszkali zakonnicy ortodoksyjni. Arkady, otaczające dziedzińce zamurowano, pomieszczenia na piętrze przerobiono na mieszkania. W…
  • Północną oficynę klasztorną w Pożajściu zbudowano w XVII w. Parterowa oficyna była połączono z placem przed kościołem, a jej główna fasada była obrócona na wielki dziedziniec klasztoru. W pierwszej połowie XIX wieku działał tutaj młyn. Gdy kameduli na polecenie władzy rosyjskiej opuścili klasztor, oficynę zrekonstruowano. Postanowiono przystosować jej pomieszczenia dla szkoły. Później budynek stał się…
  • Parterową oficynę południową zbudowano w XVII w. To jeden z pierwszych klasztornych budynków. Tutaj mieściły się pokoje, oddzielne pomieszczenie dla kuchni, gdzie mieszkańcy przygotowywali ciepły posiłek. Później zakonnicy użytkowali budynek południowej oficyny do prac kowalskich. Gdy w XIX w. klasztor przekazano ortodoksom, w oficynie urządzono cerkiew zimową. Później  siostry z konwentu św. Kazimierza oficynę zmieniają…
  • Dom gościnny w klasztorze w Pożajściu naprzeciwko alei lipowej powstał w końcu XVII wieku. Zaprojektował go G. B. Frediani. W domu gościnnym zatrzymywali się podróżujący wierzący, pielgrzymi. Jedną z najbardziej ozdobnych pomieszczeń była sala fundatorów. Obok znajdowały się zdobione freskami salon i pokoje wypoczynkowe. Obok mieszkał administrator i wartownik. W jego obowiązku było strzec dwupoziomowe…
  • Do dziś zachowały domki przeznaczone dla zakonników-pustelników. Robotnicy postawili na terenie eremu w czterech rzędach trzynaście domków pustelniczych. Na fasadach południowych domków umieszczono zegary słoneczne. Ze względu na to, że kameduli żyli według reguły ascetycznej, domki jeden od drugiego dzieliło ogrodzenie, przy którym posadzono bukszpany i kwiaty. W każdym domku znajdowały się cztery pokoje. Jeden…
  • Do dziś zachowały domki przeznaczone dla zakonników-pustelników. Robotnicy postawili na terenie eremu w czterech rzędach trzynaście domków pustelniczych. Na fasadach południowych domków umieszczono zegary słoneczne. Ze względu na to, że kameduli żyli według reguły ascetycznej, domki jeden od drugiego dzieliło ogrodzenie, przy którym posadzono bukszpany i kwiaty. W każdym domku znajdowały się cztery pokoje. Jeden…
  • Do dziś zachowały domki przeznaczone dla zakonników-pustelników. Robotnicy postawili na terenie eremu w czterech rzędach trzynaście domków pustelniczych. Na fasadach południowych domków umieszczono zegary słoneczne. Ze względu na to, że kameduli żyli według reguły ascetycznej, domki jeden od drugiego dzieliło ogrodzenie, przy którym posadzono bukszpany i kwiaty. W każdym domku znajdowały się cztery pokoje. Jeden…
  • Gdy w klasztorze osiedlili się kameduli, zakonnicy żyjący według reguły pustelniczej, miejscowi żartowali, że wysoka wieża dzwonnicy jest dla duchownych jedyną możliwością popatrzeć na świat. Dzwonnicę o wysokości jedenaście metrów zbudowano w XVIII wieku. Na dole wieży umieszczono ołtarz, wyżej – balkonik. Według zamysłu fundatora klasztoru w Pożajściu Krzysztofa Zygmunta Paca, w klasztorze zawieszone dwa…
  • Pralnię, przylegającą do północnego skrzydła klasztoru, zbudowano w XVIII wieku razem z innymi budynkami zespołu klasztornego. W tym samym budynku urządzono fryzjernię. Oddzielne pomieszczenia służyły do kręcenia miodu i produkcji nalewki. Gdy w XIX wieku w klasztorze osiedlili się prawosławni, wyremontowano budynek pralni. Po wyłożeniu nowej podłogi i ustawieniu pieca, zaczęła działać tutaj łaźnia.
  • Wozownię, stojącą w części północnej podwórza gospodarczego klasztoru w Pożajściu, zabudowano w XVIII wieku. Wozownię robotnicy zbudowali z belek, dach wyłożyli gontem. W budynku znajdowały się cztery oddzielne pomieszczenia, w których zakonnicy trzymali karety i wozy. Szerokie wrota umieszczono po obu stronach fasady. W XIX wieku wozownię używano jako stodołę. Przez jakiś czas budynek był…
  • Stajnię zbudowano w XVIII wieku na podwórzu gospodarczym klasztoru w Pożajściu. Tutaj trzymano konie zakonników. W 1843 roku na miejscu drewnianej stajni zbudowano murowaną. Po II wojnie światowej w stajni wycięto nowe okna, urządzono pokoje. Obecnie W byłej stajni urządzono kotłownię i pomieszczenia służbowe muzeum.
  • Wrota z szarego skandynawskiego piaskowca zbudowane w XVII wieku, otwierały drogę do przestrzeni sakralnej klasztoru w Pożajściu. Przekraczając Wielkie Wrota przybyli wkraczali w aleję lipową. Po przejściu alei trafiali na jeszcze jedne Święte Wrota, pilnowane przez wartownika mieszkającego obok. Po ich przekroczeniu otwierała się prawdziwa święta przestrzeń. Od Wielkich Wrót również zaczyna się temat wywyższenia…
  • Cały główny teren zespołu klasztornego w Pożajściu przed wzrokiem postronnych chroniło ogrodzenie o wysokości dwu i pół metra. Jednolite ogrodzenie zbudowane w XVII w. rozpoczyna się od Wielkich Wrót i z obu stron alei lipowej ciągnie się do domu gościnnego, dalej rozgałęzia się łącząc inne budynki klasztorne. Postronni, nie widząc, co dzieje się za murem,…
  • Murowane ogrodzenie, otaczające cały zespół klasztorny, dzielił na dwie części przestrzeń mieszkalną – eremitorium. Z jednej strony w nowicjacie mieszkali nowicjusze. Druga część, silencium, była przestrzenią ciszy dla pustelników-zakonników. Obecnie na miejscu ogrodzenia pozostała tylko brama z dwuspadowym daszkiem z cegieł.
  • Wysokie ogrodzenie z drewnianych poziomo ułożonych belek otaczały również ogrody klasztorne. W XVII wieku postawiono bramę, wiodącą do ogrodu. Do ogrodu zakonnicy przechodzili przez półokrągły otwór. Drugie drewniane ogrodzenie oddzielało ogrody od podwórza gospodarczego. Do nich prowadziła taka sama brama. Jeszcze dwie identyczne bramki ustawiono tuż przy domu gościnnym klasztoru. Jedyna zamurowana brama przy dzwonnicy…
  • Wysokie ogrodzenie z drewnianych poziomo ułożonych belek otaczały również ogrody klasztorne. W XVII wieku postawiono bramę, wiodącą do ogrodu. Do ogrodu zakonnicy przechodzili przez półokrągły otwór. Drugie drewniane ogrodzenie oddzielało ogrody od podwórza gospodarczego. Do nich prowadziła taka sama brama. Jeszcze dwie identyczne bramki ustawiono tuż przy domu gościnnym klasztoru. Jedyna zamurowana brama przy dzwonnicy…
  • Studnie, znajdujące się na placu przed kościołem w klasztorze w Pożajściu naprzeciwko wejść do oficyn, wykopano w XVII w. Rzadko spotyka się na Litwie studnie barokowe zdobione smukłymi kutymi dekoracjami. W tych studniach, nie jadający mięsa zakonnicy, hodowali żółwie. Karmiono je i pielęgnowano. Gdy wyrastały, trafiały na stół obiadowy. W 1836 roku, po zamknięciu klasztoru,…
  • Studnie, znajdujące się na placu przed kościołem w klasztorze w Pożajściu naprzeciwko wejść do oficyn, wykopano w XVII w. Rzadko spotyka się na Litwie studnie barokowe zdobione smukłymi kutymi dekoracjami. W tych studniach, nie jadający mięsa zakonnicy, hodowali żółwie. Karmiono je i pielęgnowano. Gdy wyrastały, trafiały na stół obiadowy. W 1836 roku, po zamknięciu klasztoru,…
  • Studnia w eremitorium klasztoru kamedułów w Pożajściu wykopano na początku XVII wieku. Studnia miała daszek z wiatrowskazem. Później, gdy w klasztorze zamieszkali zakonnicy prawosławni, wykonano nowy kołowrót studni, wymieniono dach. W XX wieku od nowa przebudowano całą studnię.
  • O początku zespołu klasztornego w Pożajściu świadczą postawione w XVII wieku słupy drogowe. Ustawiono je po obu stronach drogi wiodącej do Wielkich Wrót i alei lipowej. Rzadko na Litwie spotyka się barokowe słupy drogowe wycięte z czerwonego marmuru. Zarówno północny, jak i południowy słup drogowy jest w kształcie pionowego walca z półokrągłym wierzchołkiem.
  • O początku zespołu klasztornego w Pożajściu świadczą postawione w XVII wieku słupy drogowe. Ustawiono je po obu stronach drogi wiodącej do Wielkich Wrót i alei lipowej. Rzadko na Litwie spotyka się barokowe słupy drogowe wycięte z czerwonego marmuru. Zarówno północny, jak i południowy słup drogowy jest w kształcie pionowego walca z półokrągłym wierzchołkiem.

Lietuvos Dvarai : Lista dworów
Savivaldybė : Kauno m. sav.
Comments