ZESPÓŁ DWORSKI W SYŁGUDYSZKACH

Dwór w Syłgudyszkach jest wzmiankowany już w końcu XVIII w. W 1832 roku dwór zakupił Antoni Jałowiecki i uważa się go za założyciela dworu. Według jego zamysłu w Syłgudyszkach powstał pałac klasycystyczny oraz zabudowania gospodarcze.
Najbardziej dwór rozkwitł, gdy przejął go wnuk Antoniego Jałowieckiego, Bolesław Jałowiecki. Szlachcic ukończywszy Akademię Wojskową w Petersburgu, bardzo interesował się koleją. W bibliotece we dworze pochylony nad szkicami zaprojektował dwa elitarne pociągi carskie. Jeden składał się z dziesięciu, drugi z dwunastu wagonów. W 1888 roku Bolesław dowiedział się, że pociąg zaprojektowany przez niego, którym podróżowała rodzina carska, wypadł z torów. Na szczęście, podczas projektowania dużo uwagi poświęcono bezpieczeństwu. Zatem szacowni podróżni wyszli z tego tylko z zadraśnięciami. Za bezpieczny projekt zezwolono Bolesławowi Jałowieckiemu wykupić ziemię wokół Syłgudyszek. Majątek dworu zaczął rosnąć. Zbudowano stajnię, oborę, stodołę, lodownię. Wokół pałacu ukształtowano park o powierzchni jedenastu hektarów, sad i kwietniki.
Jednakże rozwój gospodarki nie wyleczył jego właściciela z zainteresowania pociągami. Przez Syłgudyszki przeprowadzono pierwszą wąskotorówkę na Litwie, na trasie Poniewież-Nowe Święciany. Po zbudowaniu stacji kolejowej, ziemianin zadbał o to, aby od stacji usypano prostą drogę do dworu. Oprócz kolei, ziemianin dbał również o sprawy polityczne Litwy. W Dumie Rosyjskiej reprezentował Litwę Wschodnią. Przez długi czas był współpracownikiem gazety „Litwa”, wydawanej w Wilnie. Po rozpoczęciu I wojnie światowej wspierał Litwinów, którzy wyjechali do Rosji. W 1917 roku w wieku 71 lat Bolesław Jałowiecki zmarł.
Jeszcze za jego życia sprawami dworu zaczął się interesować jedyny syn Mieczysław Jałowiecki. Spadkobierca Syłgudyszek założył towarzystwo rolnicze. Do jej działalności przyciągnął okolicznych rolników. Po śmierci ojca wyjechał do Polski, później zamieszkał w Londynie.
W latach I wojny światowej dwór, pozostawiony bez właścicieli, przejęła komendantura wojskowa. W 1938 roku we dworze założono klasztor salezjanów. Po rozpoczęciu II wojny światowej klasztor zamknięto. We dworze mieścił się szpital i szkoła.
Obecnie budynki zespołu dworskiego w Syłgudyszkach sprywatyzowano. Tutaj organizowane są imprezy kulturalne, konferencje.

  • Pałac w Syłgudyszkach powstał około 1830 roku, gdy właścicielem był Antoni Jałowiecki. Otrzymał wdzięczne kształty. Do budynku prowadził północny fronton renesansowy. Pałac powstał jako rezydencja magnatów z pokojami mieszkalnymi, salonem, jadalnią i biblioteką. Wnętrze były zdobione ornamentami roślinnymi i geometrycznymi. Później nieraz pałac zmieniał przeznaczenie. Po I wojnie światowej założono tutaj klasztor salezjanów. Pokoje przekształciły…
  • Spichlerz w zespole dworskim w Syłgudyszkach powstał po zakończeniu budowy głównego pałacu w 1843 roku. Do budowy robotnicy wykorzystywali olbrzymie kamienie. Fasadę i okna spichlerza zdobiły obramowania z czerwonej cegły. W spichlerzu trzymano zboże, mąkę, przedmioty codziennego użytku, narzędzia rolnicze. Po opuszczeniu Syłgudyszek przez właścicieli, spichlerz opustoszał. Aby wykorzystany materiał nie został zmarnowany, z kamieni…
  • Lodownię, która zastąpiła właścicielom dworu lodówkę, w Syłguszkach zbudowano w końcu XIX wieku. Parterowy budynek był zagłębiony w ziemię. Zimą robotnicy z dworu nosili do lodowni góry brył lodu. Dzięki topniejącemu lodu niska temperatura w lodowni utrzymywała się w ciągu całego roku. Piwnica lodowni w Syłgudyszkach była połączona z pałacem kamiennym murem.
  • W 1898 roku, władający dworem, Bolesław Jałowiecki postanowił odnowić budynki gospodarcze. Jednocześnie na obszarze dworskim powstały obora i stajnie. W oborze trzymano stado bydła rasy Angler, w stajniach parskały konie robocze. Oba budynki zbudowano z olbrzymich kamieni. Zatrudnieni przez gospodarza robotnicy toczyli i murowali kamieni. Sam ziemianin dużo czasu poświęcał pracom, związanym z przeprowadzeniem drogi…
  • Park w Syłgudyszkach założono w końcu XIX wieku. Posadzono w nim 22 gatunki drzew i krzewów. Rośnie tutaj modrzew japoński, irga błyszcząca, klon tatarski. Nawet kilka kwartałów lasu obsadzono modrzewiami. Do spacerów wytyczono aleję lipową o długości 150 metrów. Wokół pałacu posadzono róże. Przy pałacu były lustra, których liczba została podwojona. Od zapachu i kolorów…
  • Grodzisko w Syłgudyszkach często jeszcze nazywane jest Dryžiai. Tę nazwę nadali miejscowi ze względu na niedaleko znajdującą się wieś Dryžiai. Podłużne grodzisko otaczają bagniste wąwozy. Strome zbocza grodziska miejscami osiągają 8-14 metrów wysokości. Na samej górze wcześniej znajdował się nasyp. Podczas orki został zniszczony. Na zboczach można zobaczyć taras o szerokości około 30 metrów. U…
  • Na obrzeżach wsi Stanėnai w kurhanach otoczonych wieńcem kamiennym spoczęli ludzie, mieszkające w tych okolicach w V-VIII w. Nasypy kurhanów w Stasiūnai otaczają kamienne ogrodzenia. W sumie znajduje się tutaj 17 kurhanów. Wysokość nasypów sięga niemal jednego metra. Podczas wykopalisk znaleziono w kurhanach 3 żelazne topory i grot.
  • Znajdującą się na cmentarzysku wsi Dryžiai kapliczkę postawiono w 1988 roku. Na podstawie wzoru z 1871 roku kapliczkę otworzyła cała grupa artystów:  Giedrius Stulpinas, Audrius Krulis, Rytas Margeris, Irtas Zmuida, Darius Žukas. Część górną kapliczki, która stanęła wśród drzew, wieńczył czterospadowy daszek, zdobiony ornamentem ząbków i łuków. Przykrywał on figurkę ukrzyżowanego. Nad kapliczką umieszczono zwyczajny…
  • Na cmentarzysku w Geniakalnis jeszcze w XVI wieku wraz ze zmarłymi chowano średniowieczną broń, przedmioty codziennego użytku i ozdoby. W 1998 roku na oddzielnym pagórku o wysokości 2 m znaleziono 6 średniowiecznych grobów, gdy w tym miejscu przyprowadzano prace melioracyjne. Gdy spycharkami zaczęto spychać ziemię, na powierzchni ukazały się kości ludzkie i znaleziska średniowieczne. Podczas…
  • W okolicy miejscowości Subiškis na cmentarzysku kurhanowym, który rozciągał się na długości kilkaset metrów, znaleziono 75 grobów. W nich chowano zmarłych w IX-XII wieku. Nasypy o wysokości ponad metr, otaczały jamy i rowy. W 40-tych latach XX w. przeprowadzono badanie i w kurhanach znaleziono nie tylko ślady pochówków ludzkich. Po usunięciu górnej warstwy, na cmentarzysku…
  • Garb o wysokości około 20 metrów i długości prawie pół kilometra, który w okolicy jest widoczne z daleka, otrzymał nazwę Święta Góra (po lit. Šventakalnis). Świętą Górą nazywa się tylko część najwyższą góry. Część niższą nazwano Atauga, inni nazywali górą Pušalotas lub Pušelė. Wszystkie zbocza góry obrosły sosnami i krzewami. Tylko po wejściu na górę…

Lietuvos Dvarai : Lista dworów
Adresas : Laisvės a. 2, LT-28018 Saldutiškis, Utenos r.
El. paštas : saldutiskis@utena.lt
Telefonas : 838936781
Daugiau informacijos : http://www.saldutiskis.lt
Comments