ZAMEK GIEŁGUDÓW, ZW. ZAMKIEM W PONIEMUNIU LUB W VYTĖNAI

W 1597 roku drewniane zabudowania dworskie w Paniemunie nabył szlachcic pochodzenia węgierskiego Janusz Epereysz. Zapłaciwszy 14 000 kop groszy, podjął się ambitnego planu – zbudowania reprezentacyjnego zamku. Zaprosił on holenderskiego architekta Petera Nonharta, który rekonstruował Zamek Dolny w Wilnie. Na wzgórzu powstały dwukondygnacyjne budynki: mieszkalny i gospodarczy. Obok wyrosły mury obronne i baszty o czterech kondygnacjach ze stromymi schodami. Pokoje magnatów ogrzewały renesansowe piece kaflowe. W pomieszczeniach mieszkalnych urządzono dwie toalety, zwane wówczas latrynami. Właściciel zmarł przed zakończeniem budowy. Paniemunie odziedziczył jego syn. Przeniósł on pomieszczenia mieszkalne na stronę południową, powiększył do siedmiu kondygnacji, zbudowaną przez ojca, basztę i zbudował jeszcze dwie. W jednej z nich, pięciokątnej urządził kaplicę rodzinną. Kolejni następcy ledwie wiązali koniec z końcem. Zamek oddano pod zastaw wierzycielom, aby móc przeżyć. Majestatyczne budowle zaczęły niszczeć. Kafle z ozdobnych pieców i ściany wykruszyły się, stawy wyschły.
W 1759 roku, zapłaciwszy 19 000 talarów, zaniedbany zamek nabył chorąży Wielkiego Księstwa Litewskiego Antoni Giełgud. Jakiś czas zamek stał jak i przedtem. Prace remontowe na poważnie ruszyły wtedy, gdy nowy gospodarz wybrał za żonę bogatą wdowę Barbarę Tyzenhauz, z domu Judycką. Antoni Giełgud wskrzesił zaniedbany zamek w taki sposób, że miejscowi mieszkańcy zaczęli go nazywać zamkiem Giełgudów. Wokół zamku ukształtowano park o powierzchni trzynastu hektarów, ożywiono stawy, założono zwierzyniec.
Po śmierci Antoniego Giełguda zamkiem władało jeszcze kilka pokoleń Giełgudów. Podczas powstania listopadowego zamek został rozgrabiony, a potem przejęty na własność przez władzę carską. Po zakończeniu niepokojów zamek i powstały obok na dziedzińcu gospodarczym w 1867 roku dwór zamkowy znów trafiły w ręce rodziny Giełgudów. Majątek przejął spadkobierca Stanisław Pusłowski. Jednakże długo nie był gospodarzem. Ruiny zamku spustoszone przez pożar, zostały przekazane w 1934 roku Ministerstwu Oświaty. Dwór-zamek nabył na licytacji mieszkający w Chicago ksiądz, astronom Antanas Petraitis. Wypatrzył on południowo-zachodnią basztę zamkową, chcąc założyć w niej obserwatorium. Jednakże ze względu na zbliżającą się śmierć zmienił plany. W testamencie zobowiązał proboszcza w Skirsnemunė założyć klasztor Salezjanów. W 1937 roku budynki dworskie zamieniły się w nowoczesny kompleks klasztorny. Tutaj uczyło się i mieszkało około 100 osób. Gospodarzyli do II wojny światowej. Obecnie w zamku Giełgudów mieści się muzeum, przedsiębiorcy założyli tutaj hotel i restauracja.

  • Zamek w Paniemunie zbudowano w XVII wieku, gdy majątek nabył kupiec pochodzenia węgierskiego Janusz Epereysz. Zamek zaprojektował holenderski architekt Peter Nonhart. Robotnicy wykopali doły głębokości dwóch metrów pod fundamenty. Metrowej grubości mury budowano na sposób renesansowy. Masywny pod względem architektonicznym budynek otaczały obronne baszty o czterech kondygnacjach ze stromymi schodami. Na górze umieszczono otwory strzelnicze,…
  • Park na zamku w Paniemunie zaczęto kształtować w XVII w. Wokół pałacu wykopano stawy, wytyczono aleje drzew. Jeszcze bardziej park wypiękniał, gdy majątek nabył Antoni Giełgud. W parku o powierzchni 13 hektarów usypano pagórki, przeznaczone do odpoczynku, zbudowano altanki, z których rozciągał się widok na dolinę Niemna. Po zbudowaniu tamy na rzeczce, powstał system pięciu…
  • Kaplicę grobową, znajdującą się w odległości kilkaset metrów od zamku, zbudowano w 1937 roku. O tym świadczy data wytłoczona pod tylną ścianą betonowego budynku. Zbudowali ją duchowni salezjanie. Zaledwie stanęła kaplica zostały przeniesione do niej z kościoła w Skirsnemunė szczątki astronoma księdza Antanasa Petritisa, założyciela klasztoru. W skomplikowanych podziemiach kaplicy nisze grobowe rozmieszczono na czterech…
  • Budowę klasztoru salezjanów rozpoczęto w 1937 roku. Taki zapis dla proboszcza w Skirsnemunė w testamencie pozostawił ksiądz, astronom Antanas Petraitis. Budynki dworskie zamieniły się w nowoczesny kompleks klasztorny z pomieszczeniami przeznaczonymi na naukę, odpoczynek i modlitwę. Tutaj uczyło się i mieszkało około 100 osób. Księża, zakonnicy i ich podopieczni dbali o otoczenie klasztoru, zbudowali boisko,…
  • Na życzenie księdza z Chicago Antanasa Petraitisa do Paniemunie przenieśli się salezjanie i otrzymali również w prezencie kaplicę pw. Maryi Wspomożycielki Wiernych, znajdującą się niedaleko zamku. W niej codziennie modliło się około stu osób. Podczas II wojny światowej w kaplicy znajdowała się wojskowa stołówka, codziennie zamiast modłów było słychać łyżki i widelce. Później w kaplicy…
  • Góra zamkowa w Kartupėnai powstała w XIII-XIV wieku. Na wzgórzu o wysokości 30 metrów znajdował się zamek Bisin. Codziennie w zamku przebywało 85 wojów, wyznaczonych przez wielkiego księcia litewskiego. Bisin był pierwszym zamkiem na Litwie zaatakowanym przez Krzyżaków. Mroźną zimą mistrz krajowy Prus Konrad wraz z wojskiem przeszedł po zamarzniętym Niemnie i wtargnął na ziemie…
  • Osadę pod górą zamkową w Kartupėnai od góry zamkowej oddziela wykopany rów. Długość osady wynosi 170 m, a szerokość – zaledwie 150 m. Mieszkańcy, którzy osiedlili się u podnóża w XIII-XIV wieku, cierpieli od napadów krzyżackich. Zabrawszy resztki jedzenie i co wartościowsze rzeczy, przybysze pozostawiali po sobie wszystko w oginiu. Obecnie w tym miejscu pleni…

Lietuvos Dvarai : Lista dworów
Savivaldybė : Jurbarko raj. sav.
Adresas : Vytėnų g. 53, LT-74464 Pilies k., Jurbarko r.
Telefonas : (8 447) 41 729
Daugiau informacijos : www.panemunespilis.lt
Comments