ZESPÓŁ DWORSKI W OWANCIE

Miasteczko Owanta po raz pierwszy zostaje wspomniane w 1436 roku. Zygmunt Kiejstutowicz nadał Owantę za zasługi magnatowi Krystynowi Ościkowi. Później majątek Owanta przez ponad 200 lat należał do Radziwiłłów. Dwór rozpoczął handel zbożem, z Rygi eksportowano sól. Najwięcej uwagi i plotek doczekało się laboratorium alchemiczne i medyczne założone we dworze przez Krzysztofa Radziwiłła. Miejscowi takie nauki traktowali jako czary.

Jeszcze bardziej dwór rozkwitł, gdy majątek kupił polski ziemianin Tadeusz Pac-Pomarnacki. W 1853 roku rozpoczął budowę dworu w Owancie. Zamówione kolumny z granitu statkami przetransportowano z Finlandii do Kłajpedy. Stamtąd wołami wieziono do Owanty. Letnia rezydencja, przypominająca włoską willę, posiadała czteropiętrową wieżę widokową. Na niej urządzono ośmiokątny taras widokowy. Gdy tylko przybył ziemianin, podnoszono tu flagę. Pan pojawiał się w Owancie wiosną i mieszkał tutaj do jesieni. Gdy przyjeżdżał, przywoził słodycze, a gdy wyjeżdżał, pozostawiał za bramą ubrania. Jednakże podarunki od okrutnego i bezlitosnego ziemianina nie mogły odkupić uczynionych krzywd.

Właściciel wchodził na wieżę dworską i uważnie śledził, czy chłopi pańszczyźniani nie przenoszą w zanadrzu schowanego woreczka zboża. Wśród chłopów pańszczyźnianych zdarzali się pomysłowi. W swoich płóciennych spodniach przez całą długość nogawki przyszywali wewnętrzną kieszeń. Do niej wsypywano ziarno i w ten sposób niesiono do domu. Chłopi pańszczyźniani gięli plecy w pracy nawet w święto, byli obciążani niemożliwymi do spłacenia podatkami. Tych, ci nie byli w stanie zapłacić, pan po prostu wypędzał z domu. Gdy stracili cierpliwość do okrucieństw, chłopi pańszczyźniani postanowili poskarżyć się biskupowi Motiejusowi Valančiusowi. W zachowanym pisanym dokumencie z 1858 r. widnieje, że bicia nie mogą uniknąć nawet kobiety w ciąży, od bicia nie jeden stracił słuch lub zęby. Niestety, chłopi nie doczekali się pomocy. Gdy pan dowiedział się o piśmie, wezwał żołnierzy i rozdzielił ich po chałupach chłopskich.

Pan, bezlitosny dla chłopów pańszczyźnianych, zmieniał się gdy mówił o sztuce. Znał wiele języków obcych, lubił podróże i zbierał imponujące kolekcje sztuki. Ściany jadalni we dworze zdobiła kolekcja ozdobnych porcelanowych japońskich talerzy. Stał posąg samuraja. Tę komnatę nazywano japońską. W jadalni usługiwali obcokrajowcy. Miejscowi dziwili się, że właściciel przywozi do Owanty również czarnoskórych służących.
Przed I wojną światową właściciel wynajął dwór, zebrał najcenniejszy majątek, zapakował go na czternaście wozów i wyjechał.
W latach sowieckich we dworze działała szkoła rolnicza, mieszkali wykładowcy i uczniowie. Od 1974 r. na piętrze działa biblioteka. Po prawej stronie we dworze w Owancie mieści się muzeum-galeria.

  • Z bram otaczających i chroniących od postronnych cały zespół dworski pozostało niewiele. Między pozostałościami spichlerza i stajnią widnieją słupy bramowe o wysokości około jednego metra, udekorowane cegłą czerwoną. Obok widocznych jest kilka fragmentów ogrodzenia – cztery słupy kwadratowe, do metra wysokości. Gdy dworem władał polski ziemianin, robotnicy przy tej bramie otrzymywali prezenty. Wiosną pan obdarowywał…
  • Budynek znajdujący się w części centralnej zespołu dworskiego, na wschód od pałacu, służył za kuchnię. Naprzeciwko drzwi prostokątny budynek był zdobiony kolumnami. Okna udekorowano neogotyckimi gzymsami. Wewnątrz budynku kuchennego znajdował się korytarz prowadzący do dwóch jednakowych pomieszczeń. Okres nawału pracy rozpoczynał się dla kucharek od wiosny i trwał do późnej jesieni, gdy we dworze mieszkali…
  • W końcu XIX w. – na początku XX w. wzniesiono parterowy budynek lodowni, który gospodyniom dworskim zastąpił lodówkę. Budynek został pogłębiony mniej więcej o jeden metr. Do dnia dzisiejszego w dolnej części pomieszczeń zachowały się poprzeczne murowane przegrody. W budynku lodowni znajdowały się cztery oddzielne pomieszczenia. Zimą przynoszono do lodowni bryły lodu. Latem lód służył…
  • Magazyn dworski w Owancie zbudowano, gdy majątkiem władał polski ziemianin Tadeusz Pac-Pomarnacki. W części środkowej parterowego budynku urządzono dwa oddzielne przedpokoje, posiadające własne wejścia. Prowadziły one do pomieszczeń, znajdujących się w częściach bocznych budynku. W tych pomieszczeniach przechowywano różne rzeczy. Światło dzienne trafiało do pomieszczeń jedynie przez kilka okien. Obecnie w miejscu okien znajduje się…
  • W 1853 r. Polak Tadeusz Pac-Pomarnacki budował pałac o cechach neoromantycznych, przypominający włoską willę. Do budowy zamówiono w Finlandii kolumny z granitu. Statkami przetransportowano je do Kłajpedy, a stamtąd wieziono wołami do Owanty. Fasadzie nie skąpiono ozdób: mnóstwo łuków, ozdobnych gzymsów. Z lewej strony pałacu dobudowano trzypiętrową wieżę widokową, na górze wywieszano flagę z herbem…
  • Ziemianin Tadeusz Pac-Pomarnacki wykazał się fantazją przy zakładaniu parku dworskiego. W parku ukształtowano aleje z drzew, wykopano trzy nieregularne stawy. Drzewa posadzono w ten sposób, aby rosnąc ich pnie połączyły się i utworzyły jedną wielką wiązankę. Oprócz miejscowych drzew nie brakowało również egzotycznych roślin. Na obrzeżach parku postawiono altanki ażurowe, zwężający się biały obelisk o…
  • Parterowe czworaki północne zbudowano w 1853 r. z kamieni. Każda rodzina miała oddzielne wejście. W północnych czworakach urządzono 4 mieszkania. Budynek zdobiły obramowania okien z czerwonej cegły i gzyms składający się z kilku listew. Podłużna ściana dzieli budynek na dwie jednakowe części, z obu stron urządzono 4 mieszkania dla najemnych robotników. Każda rodzina miała oddzielne…
  • Czworaki stojące w południowej części również były przeznaczone dla najemnych robotników. Fasadę parterowego budynku zdobił portyk z czterema kolumnami. Wewnątrz urządzono identyczne cztery mieszkania. Część pomieszczeń zajmowała pralnia. W owym czasie nazywano ją „procką”. Praczki nie musiały daleko szukać wody, przy samym domu znajdowało się spore źródło. Przypuszcza się, że właśnie to przesądziło o miejscu…
  • Obora dworska w Owancie jest zbudowana na dziedzińcu gospodarczym. W oborze trzymano mleczne krowy, woły i świnie. Nie zachowało się rozplanowanie wnętrza autentycznego parterowego budynku. W latach sowieckich budynek zrekonstruowano: powiększono otwory okienne i drzwiowe, dobudowano przybudówkę z cegieł krzemionkowych. W 1999 roku podobnie jak i stodołę, oborę pochłonął ogień. Po pożarze pozostały jedynie ściany…
  • Spichlerz, stojący na wschód od bramy otaczającej teren zespołu dworskiego w Owancie, zbudowano w XX w. Parterowy budynek zbudowano z belek. Wewnątrz spichlerza znajdowały się cztery różne pomieszczenia. W nim trzymano różne rzeczy wykorzystywane w życiu codziennym. W 2001 roku spichlerz pochłonął ogień. Obecnie część budynku odremontowano.
  • Stajnia została zbudowana w 1840 r. w dworku Owanty. Budynek jednopiętrowy składał się z 2 części. W północnej części znajdowali się konie. W południowej, w mniejszej części – pomieszczenia mieszkalne dla koniuszych. Współcześni wciąż pamiętają czarne konie z błyszczącymi podkowami. Wiosną z tymi końmi do dworu przybywał polak właściciel Tadeusz Pac-Pomarnacki (Tadeušas Pac-Pomarnackis). W czasach…
  • Stodołę w zespole dworskim w Owancie zbudowano w II połowie XIX w. W samym jej środku umieszczono dwuskrzydłowe wrota. Przez nie wwożono do stodoły wymłócone zboże. W sumie stodoła posiadała aż trzy oddzielne wjazdy. W 1999 roku stodołę spustoszył pożar. Po szalejącym ogniu pozostały tylko murowane ściany. Nad nimi z cegieł krzemionkowych i ceramicznych wybudowano…
  • Budowa wędzarni w zespole dworskim w Owancie trwała od k. XIX w. do pocz. XX w. W parterowym kwadratowym budynku znajdowało się jedno pomieszczenia. W celu wentylacji w części górnej ścian wycięto małe prostokątne otwory, ułożone w szachownicę. W środku fasady znajdowały się drzwi, zaznaczone nadprożem w kształcie łuku arkadowego. W latach sowieckich wygląd wędzarni…

Lietuvos Dvarai : Lista dworów
Savivaldybė : Molėtų raj. sav.
Telefonas : 866515756
Comments