СЯДЗІБА ШЫЛУЦКАГА МАЁНТКА, назыв. МАЁНТАК ШОЯ

Маёнтак в Шылуце заснаваны ў 1721 годзе падчас адміністрацыйнай рэформы ў Прусіі. Доўгі час маёнтак в Шылуце здавалі ў арэнду. Арандатар, апроч гаспадарчай дзейнасці, быў абавязаны збіраць падаткі, весці справаздачу пра прыбыткі, быць суддзёю в справах сялян. Даўжэй усяго маёнтак знаходзіўся ў упраўленні сям’і Радке. За 150 гадоў яны пашырылі тэрыторыю маёнтка с некалькіх дзясяткаў да некалькіх сотняў гектараў.
Сваё залатое стагоддзе маёнтак перажыў, калі ў 1889 годзе яго купіў памешчык з Лебартай Хуга Шой (Hugo Scheu). Пра шылуцкі маёнтак ён марыў яшчэ ў маладосці. Кожны тыдзень ён ездзіў на рынак в Шылуце і праезджая маёнтак усё захапляўся бяскрайнімі стайнямі. Калі яму была 44 года, Х. Шой купіў маёнтак амаль за 540 тысяч марак. Веліч маёнтка, якім ён захапляўся ў юнацтве, некалькі пацьмянела, пабудовы струхлелі. Яшчэ больш яны пацярпелі ад пажару, які пачаўся ад удару маланкі ў саламяны дах хлява.
Гаспадару маёнтка давялося брацца за будаванне. Каб з вокнаў асабняка быў прыгожы краявід, былі перанесены адрыны, як найдалей пабудаваны стайні і свінарнік, разбіты парк в англійскім стылі. Для гаспадаркі Х. Шой пакінуў 750 га зямлі, а астатнюю зямлю падзяліў на дзялянкі і здаваў в арэнду, прадаваў ці аддаваў новапрыбылым у растэрміноўку. Так на землях маёнтка пасяліліся 120 сем’яў. Частка зямлі была падорана гораду. На гарадскіх участках былі пабудаваны шпіталь, пачатковая школа, касцёл, уладкаваны порт. Па ініцыятыве Х. Шоя былі адкрыты Сельскагаспадарчая школа і Школа хатняй гаспадаркі, разбіты парк Варнамішкяй.
Які ўдыхнуў жыццё ў маёнтак Хуга Шой працаваў столькі, колькі была трэба. Бывала, што начамі ён спаў па чатыры гадзіны. Памешчык актыўна браў удзел в упраўленні Клайпедскай і Шылуцкай валасцямі. Цікавіўся народным мастацтвам. Заснаваў музей в двух пакоях асабняка. В музеі ён экспанаваў калекцыю літуаністыкі, этнаграфіі і археалогіі. В бібліятэцы маёнтка былі амаль усе літоўскія кнігі Малой Літвы. Хуга Шой добра вывучыў літоўскую мову і сам збіраў казкі і падання.
В старасці памешчык напісаў ліст кірсе евангелістаў в Шылуце і папрасіў, каб яго пахавалі ў скляпах гэтага храма. Аднак яго жаданне не была выканана. Які сканаў в 92 года Хуга Шой быў пахаваны на даўнейшых маёнткавых могілках.
Пасля смерці Х. Шоя ў 1937 г. маёнтак успадкаваў яго ўнук Вернер Шой. Ад якая набліжалася лініі фронту ён з’ехаў в Германію. Маёнтак быў нацыяналізаваны. Тут была заснавана падсобная гаспадарка. Пазней в маёнтак пераехаў Сельскагаспадарчы тэхнікум. У наш час в адрэстаўраванай частцы маёнтка знаходзіцца адміністрацыя Шылуцкага музея, цэнтр турыстычнай інфармацыі, бібліятэка.

  • Шылуцкі маёнтак быў заснаваны ў 1721 годзе. В сядзібе пабудованы двухпавярховы дом с жылой мансардай. В асабняку была 14 пакояў, 2 кухні і падвалы. В цэнтры будынка – прасторны вестыбюль с усходамі, што вядуць на другі паверх. В 1906–1907 гадах па ініцыятыве Х. Шоя асабняк быў перабудаваны. Быў прыбудаваны рызаліт, драўляная веранда, двухпавярховая прыбудова. Вестыбюль…
  • Свінарнік пабудаваны ў першай палавіне XX в. Гэты аднапавярховы будынак с мансардай. Падмурак мураваны, сцены – цагляныя. Ва ўсходняй і паўночнай частцы будынка паміж першым паверхам і мансардай бачны рэльефны карніз, вышэй – элементы ўпрыгожання ў форме ромба і авала.
  • Падвал маёнтка з двух прахадных памяшканняў пабудаваны ў першай палавіне XX стагоддзя. Зверху на падвал быў насыпаны пласт зямлі, для падтрымання ў памяшканнях патрэбнай тэмпературы, каб прадукты не псаваліся.
  • Дрывотнік пабудаваны ў маёнтку напачатку XIX стагоддзя. Ён разам з домам для слугаў сфармаваў унутраны панадворак сядзібы. Гэты аднапавярховы будынак с мансардай. Ад пажару 1890 года сапсаваўся дрывотнік і многія іншыя будынкі. Пасля гэтага будынак быў перабудаваны. У наш час в былым дрывотніку абсталяваны рэстаўрацыйныя майстэрні па дрэве і графіцы.
  • Ва ўнутраным панадворку сядзібы дом для слугаў быў збудаваны напачатку XIX стагоддзя. Будынак прастакутнай формы пакрыты чырвоным чарапічным дахам. Мансарда і вокны – с карнізамі з чырвонай цэглы. В кватэрах гэтага дома жылі наёмныя працаўнікі. Яны сяліліся тут разам з сем’ямі. Праз некалькі дзесяцігоддзяў пацярпелы ад пажару дом для слугаў быў перабудаваны. Пасля нацыяналізацыі маёнткі…
  • Аднапавярховыя стайні ва ўнутраным панадворку маёнтка пастроеныя пад канец XIX – пачатку XX стст. Немцу Хуга Шою, які тым часам праходзіць практыку ў суседнім маёнтку, стайні здаваліся асабліва велічнымі. Калі Х. Шой купіў маёнтак, струхлелыя стайні давялося перабудоўваць. Каб двор стаў больш прасторным, яны некалькі адсунутыя. В аднапавярховых стайнях трымалі вазы, збруі, каля 70 коней.…
  • Кароўнік быў пабудаваны ў XIX в. разам з іншымі гаспадарчымі і вытворчымі будынкамі маёнтка. Праз паўстагоддзя будынак сапсаваўся ад пажару. Калі загарэўся саламяны дах, яго кавалкі сталі валіцца ўніз. Адзін з іх перакрыў выхад. В агні засталіся шэсць бычкоў. Пасля пажару гаспадар маёнтка перабудаваў кароўнік. Ён быў адсунуты далей, каб пашырыць унутраны двор маёнтка. В…
  • Гумно Шылуцкага маёнтка пабудавана ў аддаленні ад іншых пабудоў. Яго будавалі прыблізна пад канец XIX в. – пачатку XX в. В гумне захоўваўся сабраны хлеб, сена для жывёлін. Гумно звернутае задняй часткай да сядзібы маёнтка, а для яго пабудовы, як звычайна ва ўсёй Літве, выкарыстоўвалася драўніна.
  • Ў сядзібе Шылуцкага маёнтка высокая сіласная вежа была збудавана разам з іншымі гаспадарчымі вытворчымі будынкамі. Будынак круглай формы пабудаваны з бетону. Звычайна ў вежы трымалі корм. Туды таксама можна была сыпаць крупы, муку, удабрэнні і іншыя сыпкія матэрыялы.
  • Ў сядзібе Шылуцкага маёнтка лядоўня была пабудавана на тэрыторыі парка. Падвал лядоўні з тоўстага каменя апушчаны ў зямлю. Столь дадаткова ізалявана пілавіннем, мохам, галінамі елкі. Узімку ў лядоўню прывозілі і тут складвалі лёдавыя камлыгі. Іх працаўнікі маёнтка наразалі ў халады са змерзлых вадаёмаў. Сабраны ў лядоўні лёд астуджаў харчовыя прадукты.
  • Два дамы, што стаяць на тэрыторыі парка Шылуцкай сядзібы, былі прызначаны для якія даглядаюць за паркам працаўнікоў. Адзін – садоўніку маёнтка, іншы – дапаможным працаўнікам саду і парка. Гэта будынкі прастакутнай формы с пакатымі чарапічнымі дахамі. Сцены будынкаў – з чырвонай цэглы і камянёў, атынкаваныя. Разбіўшы парк англійскага тыпу, гаспадар маёнтка Хуга Шой не спяшаўся…
  • Гаспадар шылуцкага маёнтка Хуга Шой быў членам Батанічнага таварыства і адчуваў запал да раслін. Парк і сад маёнтка ён ствараў з дапамогай членаў гэтага таварыства, вядомых прыродазнаўцаў і батанікаў. Асушыўшы і загарадзіўшы насыпамі тэрыторыю на беразе ракі Шышы, памешчык разбіў парк англійскага тыпу. Былі выкапаны тры сажалкі, пракладзены трубы для сцёку вады ў раку, працягнуты…
  • Адчуваючы набліжэнне смерці, гаспадар Шылуцкага маёнтка Хуга Шой вырашыў напісаць ліст в Шылуцкую кірху евангелістаў-лютаранаў. У ім ён, назваўшыся заснавальнікам кірхі, прасіў пахаваць яго ў склепе храма. Аднак яго перадсмяротнаму жаданню не была суджана выканацца. Памешчык памёр в ліпені 1937 года і быў пахаваны на могілках маёнтка. У савецкі час магіла памешчыка была знішчана. Пасля…
  • Пра даўнейшыя могілкі шылуцкага маёнтка напамінае толькі захаваны ланцужок ліп. Адзіная адзначаная магіла – гэта магіла Хуга Шоя. Утвораны могілкі былі ў 1819 годзе, калі маёнтак стаў прыватнай сядзібай сям’і Радкэ. У маёнткавым рэестры паказана, што абкружаныя старымі ліпамі могілкі займаюць 17 акраў. Пасля купляння маёнтка Х. Шой абнёс могілкі плотам, выфарбаваў усе крыжы чорнай…

Lietuvos Dvarai : Спіс маёнткаў
Savivaldybė : Šilutės raj. sav.
Adresas : Lietuvininkų g. 4, LT – 99185, Šilutė, H. Šojaus dvaras
Telefonas : +370 441 62 207
Daugiau informacijos : http://silutesmuziejus.lt
Comments