СЯДЗІБА МАЁНТКА ШЯШУОЛЕЛЯЙ 1

Вёска Шяшуолеляй в гістарычных крыніцах згадваецца с 1334 года. Змешчаны тут маёнтак належаў Радзівілам, пазней перайшоў да сям’і Ясінскіх. Сучасны краявід сядзіба набыла пры Пятрасу Повіласе Конче. Ён в 1900 годзе пабудаваў палац в стылі англійскага катэджа. В гаспадарчай частцы маёнтка працаўнікі ўзвялі спіртавы завод, электрастанцыю. Электрычныя лямпачкі асвятлялі не толькі пакоі спадароў, але і хлеў. Вакол палаца разбіты парк у французскім стылі. Шпацыраваць па ім вельмі любіла жонка памешчыка Хелена Кончене. Муж быў заняты маёнткам, адкрываў для мясцовых жыхароў школу, чытальню. Таму на шпацырах пані суправаджаў часты госць маёнтка, які быў значна маладзей гаспадара, палкоўнік Ёнас Варякоіс. Іх агульныя шпацыры рабіліся ўсё працяглей, пакуль нарэшце абое не прызналіся, што кахаюць адзін аднаго. Гаспадар маёнтка, даведаўшыся пра здраду, з’ехаў в Парыж. Перад ад’ездам в 1938 г. ён прадаў маёнтак палюбоўніку жонкі. Малады палкоўнік стаў законным гаспадаром маёнтка і мужам Хелены Кончене.
Калі новы гаспадар атабарыўся ў маёнтку, гаспадарка стала квітнець. Самы вялікі прыбытак прыносіў спіртавы завод і продаж малочных цялят. У той час в маёнтку працавала 8 батракоў, 2 даяркі, 2 свінаркі. Работамі па доме кіравала ахмістрыня, гаспадаркай кіраваў заггас, бухгалтарскія кнігі запаўняў бухгалтар. Пакаёўкі штомесяц зараблялі па 20 літаў. Яшчэ 5 літаў дадаткова атрымлівалі за мыццё і прасаванне. Пасля таго, як адна прыслужніца абкрала сейф, гаспадар увёў для працаўнікоў выпрабавальны тэрмін. Надзейнасць пакаёвак правяралі, адпраўляючы іх спачатку на дойку кароў.
В дагледжаным маёнтку Шяшуолеляй любіў бываць прэзідэнт А. Сметона, міністры Ю. Тубяліс і Ю. Алекна с жонкамі. Прэзідэнт аблюбаваў спальню на другім паверсе с краявідам на парк. Жонкі буйных службоўцаў любілі праводзіць тут лета с дзецьмі. Пасля ад’езду гасцей памешчык в бібліятэцы ўдзень лічыў і запаўняў гаспадарчыя кнігі. А пані гафтавала ці вязала ў гасцінай. Калі пачалася Другая сусветная вайна, Варякоісы з’ехалі на Захад. Маёнтак была перададзены савецкай гаспадарцы. Маёнтак быў вернуты спадчыннікам, якія жывуць в ЗША, с аднаўленнем незалежнасці. В 1998 годзе маёнтак прыдбаў літовец з Амерыкі Раймундас Пятраўскас. У наш час в маёнтку праводзяцца канцэрты, прыватныя ўрачыстасці.

  • Палац маёнтка Шяшуолеляй свой сучасны выгляд атрымаў напачатку XX в. Пасля таго, як маёнтак прыдбаў Пятрас Повілас Конче, праект палаца ў англійскім стылі выканаў вільнюскі архітэктар Тадэвуш Растваровскі. В паўпадвале палаца была кухня і памяшкання для слугаў. На першым паверсе – гасціная, сталовая і бібліятэка. Наверсе былі спальні гаспадароў, дзяцей і гасцей. Адну з пакояў,…
  • Лядоўня маёнтка Шяшуолеляй збудованая ў XIX стагоддзі. Двухпавярховы будынак мае цэлых восем кутоў. Узімку ў лядоўню завозілі камлыгі лёду. Лёд патрэбен быў для падтрымання холаду, каб харчовыя прадукты не сапсаваліся. В халодную пару года ў маёнтку Шяшуолеляй калолі шмат свінняў. Са свініны рабілі каўбасы, салілі сала. Астатняе мяса везлі ў лядоўню. Калі мяса ў лядоўні…
  • Аднапавярховы будынак быў пабудаваны ў XIX стагоддзі. В будынку формаў рамантызму жыў заггас маёнтка. Ён быў адным з найважных людзей в маёнтку. Заггас павінен быў наглядаць за гаспадаркай і працаўнікамі. В разгар работ яму даводзілася шукаць дадатковых працаўнікоў. В пачатку ХХ стагоддзя да дома заггаса прыбудаваны будынак для стайневага начыння. В міжваенны перыяд в жылых…
  • Ў гаспадарчым вытворчым двары маёнтка Шяшуолеляй стайня збудавана напачатку XX стагоддзя. Узяўшыся за рэканструкцыю, гаспадар не цураўся навін. Для гаспадарчых пабудоў ён скарыстаў рэдкія для таго часу жалезабетонныя перагародкі. В двухпавярховым будынку трымалі коней для карэт і рабочых коней. Наверсе былі жылыя памяшканні. В іх маглі жыць канюхі.
  • Будынкі кароўніка і стайні, злучаныя кутом, былі пастроеныя ў маёнтку Шяшуолеляй напачатку XX стагоддзя. В доўгім будынку неагатычнай формы трымалі коней. В меншым – дойных кароў, мясных бычкоў. У той час в маёнтку жывёлін была звышдастаткова. Цялят кармілі брагай. Добра адкормленых прадавалі. Дойныя каровы давалі шмат малака. Гаспадар заснаваў таварыства па перапрацоўцы малака, якім кіраваў…
  • Больш за ўсё прыбыткаў бюджэту маёнтка даваў спіртавы завод. Ён пачаў работу напачатку XX стагоддзя. Спіртавы завод складанага асіметрычнага аб’ёму быў збудованы з цэглы і каменя. Завод з’яўляўся з пяці розных карпусоў. Кожны з іх быў прызначаны для асобных тэхналагічных працэсаў. Перад заводам выкапана сажалка. Пабудаваная поруч з ім электрастанцыя пампавала ваду на завод. Зараз…
  • Клець маёнтка Шяшуолеляй збудована ў сярэдзіне XIX стагоддзя. В аднапавярховым будынку – два памяшканні, побач пад паветкай – прадклець. В клеці трымалі збожжа, муку, мяса, побытавыя прадметы, гаспадарчы інвентар. Звычайна клеці будавалі з круглых абчасаных бярвён. Каб бярвёны не гнілі, іх падымалі ад зямлі на каменных ці драўляных калодках.
  • Жылы дом ў сядзібе маёнтка быў збудованы ў XX стагоддзі. Аднапавярховы будынак упрыгожаны кутнімі пілястрамі, вежкамі, дэкараванымі франтонамі. Гаспадарка маёнтка квітнела, і даводзілася наймаць нямала працаўнікоў. Патрэбныя былі пакаёўкі, прачкі, кухары, ахмістрыні для нагляду за работамі па доме. В гэтам доме ім даваліся жылыя памяшканні.
  • Парк маёнтка Шяшуолеляй быў разбіты яшчэ да 1855 года. Пазней гаспадар Повілас Пятрас Конче, рэканструяваўшы палац, перарабіў парк у французскім стылі. Дарожкі і алеі пракладзены па прыродным ландшафце – узгорках, лагчынах, рэчышчы ручая. Была выкапана і выбрукавана камянямі сажалка плошчай 0,6 гектара, поруч з ёй знаходзілася абсаджаная чырвонымі дубамі алея. Яе асабліва любіла пані Хелена…
  • Даўнейшыя могілкі маёнтка Шяшуолеляй былі разбіты ўглыбіні ляснога пака, на крутым узгорку. К ім вядуць улюбёная памешчыкамі і гасцямі алея чырвоных дубоў. Пачатак могілкаў адзначаны высокім драўляным крыжам. Сярод якія растуць кустоў і дрэваў бачныя чатыры гранітныя пліты с надпісамі. Іншыя пахаванні адзначаны толькі жалезнымі ці драўлянымі крыжамі.

Lietuvos Dvarai : Спіс маёнткаў
Comments